دکتر فرهاد دژپسند

توسعه، فرآیند گذار از وضع موجود به وضع مطلوب در عرصه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. توسعه به مثابه نهالی است که باید حرص شود و با مراقبت و مواظبت رشد کرده، بالنده شده تا به ثمر بنشیند. آنچه در این فرآیند نقش آفرینی می کند چگونگی تعامل انسان با طبیعت در ظرف زمان است. البته مبحث توسعه موضوع جدیدی نیست. بهبود شرایط زندگی انسان و استفاده بهینه از منابع و امکانات مادی و معنوی، در طول تاریخ از دغدعه های اصلی جوامع انسانی بطور اعم و متفکران، صاحب نظران و حاکمان بطور اخص بوده است. دوره پارینه سنگی، نوسنگی، مس و مفرغ، انقلاب صنعتی و دوره کنونی بیانگر سیر تکامل اندیشه انسان برای چگونگی بهره وری از امکانات و منابع موجود در طبیعت بوده است.

ناشر: نشر علم

تغییر وضعیت اقتصاد دریک فرآیند تکاملی از اقتصاد مبتنی بر مزیت نسبی و رقابتی به اقتصاد جدید و دیجتالی، موجب شده است فناوری تولید مبتنی برانسان و دانش پایه، شکل گرفته و دست یابی به سود بیشتر در گرو ابدعات نوآوری ها (که در این دوره بصورت نمایی صورت می گیرد) تحقق یافته و با حذف محدودیت های زمانی و مکانی در تولید و تجارت، فراوانی و ارزانی و در نهایت افزایش رفاه در جامعه به ارمغان آورده شود. به همین دلیل، شکل گیری اقتصاد مدرن و دیجتالی با دستیابی به مزایا و فواید زیاد در حوزه های اقتصادکلان و خرد، همزاد شده است و همین مطلب موجب استقبال شایان توجهی از آن در میان فعالان اقتصادی گشته است. چنانکه در دودهه اخیر با یک روند شتاب دار و سریع، اقتصاد نوین و دیجتالی در کشورهای پیشرفته و نیز برخی کشورهای پیشرفته و نیز برخی کشورهای در حال توسعه، گسترش یافته است.

ناشر: نورعلم

با پیروزی انقلاب اسلامی و تغییر و تحولات ناشی از آن، بروز مشکلاتی چون تحریم اقتصادی و مسدود کردن دارایی‌های ایران در برخی کشورهای غربی و آمریکا، و هجوم سراسری ارتش عراق و آغاز جنگ، اقتصاد ایران را با چالش‌های اساسی مواجه کرد. بنابراین جنگ هم هزینه‌های مالی بسیاری داشت و هم سایر منابع اقتصادی را ناگزیر برای دفاع از کشور به خود مشغول کرد و به اجبار، اقتصاد کشور در موقعیت اقتصاد در حال جنگ قرار گرفت. در طول جنگ، دولت وقت با مشکلات متعددی روبه‌رو بود؛ علاوه بر نوسانات قیمت نفت و سایر مشکلات اقتصادی متاثر از جنگ، صادرات نفت که منبع اصلی درآمد دولت بود به شدت در معرض تهدیدات نیروی هوایی عراق بود. کتاب حاضر با هدف بررسی اقتصاد ایران در دوران جنگ تحمیلی در پنج فصل تحت این عناوین تدوین یافته است: اقتصاد جنگ؛ اوضاع اقتصادی ایران قبل از شروع جنگ؛ بررسی اوضاع اقتصادی ایران در دوران جنگ؛ خسارت‌های ایران در جنگ تحمیلی؛ و سخن پایانی.

ناشر: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ

کتاب حاضر یکی از مهم‌ترین آثار نوشته شده در حوزه اقتصاد سیاسی بین‌الملل است. این حوزه علمی که قدمت آن به سه دهه قبل بازمی‌گردد، هم‌اکنون در سطح دانشگاه‌های جهان و ایران جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. مطالب اثر در قالب دو سطح تئوریک و سیاست‌گذاری اقتصادی تنظیم شده است. نویسندگان در بخش تئوریک به بررسی و نگارش مهم‌ترین رهیافت‌ها و مکاتب علمی موجود در حوزه اقتصاد سیاسی بین‌الملل پرداخته‌اند و چهار رهیافت «لیبرالیسم»، «رئالیسم»، «مارکسیسم» و «نئورئالیسم» را مورد تحلیل قرارداده‌اند. مطالب حوزه سیاست‌گذاری نیز، در قالب الگوهای مهم سیاست‌گذاری اقتصادی در سطح جهانی تنظیم شده‌اند.

ناشر: زیتون سبز

سازمان مجری: واحد شهید بهشتی
پژوهشگران: فرهاد دژپسند (مسئول طرح)
تاریخ خاتمه: فروردین 1367

چکیده : ضرورت گسترش تحقیق برای شناخت الگو و استراتژی توسعه ممالک اسلامی، علیرغم اینکه از دوران درخشان علمی و فکری و فرهنگی اسلام برخوردارند و برخی از این کشورها، از نظر منابع نیز از غنای لازم برخوردارند لکن امروزه با وضع نامطلوبی مواجه میباشند. وضعیت نامطلوب اقتصادی و علمی این کشورها، ناشی از عدم اتکا به نفس و همچنین بهره گیری قلیل از اسلام واقعی و آموخته های دینی در مواجهه با مسایل خاص کشورهای نص صریح قرآن، مبنی بر عدم اتکا به کفار، نقض شده است و اتکا و تشبث به کفار عقلایی جلوه نمود. کشورهای اسلامی که امروزه از نظر تعالی و توسعه اقتصادی در یک سطح بسیار پایینی بسر میبرند، میبایست به منظور بازگشت به خویشتن دینی و دست یابی به آرمانهای مطروحه مکتب حق، راه بردی را کشف و تعقیب نمایند. بدیهی است که کشورهای اسلامی بدلیل تفاوتهای که از نظر ایده آلها و آرمانها و همچنین از نظر وضع موجود با سایر کشورها دارند، قادر نباشند نسخه های عملی کشورهای صاحب سایر مکاتب اعم از سرمایه داری و یا مارکسیستی را در دستور کار توسعه و تعالی کشور خود قرار دهند. بخصوص اگر این اعتقاد وجود داشته باشد که علومی که استراتژیها و راهبردها از آنها بوجود می آیند، در زمره علوم اعتباری و جدای از علوم طبیعی میباشند (جزء علوم انسانی و اجتماعی اند) و به تناسب شیوه های زندگی و رفتاری نشات گرفته شده از جهان بینی و جغرافیای زیست، متفاوت میباشند که در این صورت، راهبردهای این کشورها، بطور ماهوی با راهبردهای سایر کشورها که یا به سایر مکاتب متکی اند و یا از نظر فرهنگی و جغرافیای دارای خصوصیات متفاوت میباشند تفاوت خواهد داشت بویژه از آنجاییکه موضوع علوم انسانی و اجتماعی به همین ترتیب بخش قابل توجهی از علم اقتصاد- رفتارهای انسان میباشد، به تعداد نحل عقیدتی و بینشی، انواع مختلف علوم انسانی و اجتماعی وجود دارد و همچنین اشتباه خواهد بود که ادعا شود علوم انسانی و اجتماعی نیز مانند علوم طبیعی برای همه جوامع واحد میباشند.

شناسه (COI) مقاله: JR_MTHA-2-3_004

منتشر شده در فصلنامه نظریه های نوین حسابداری در سال ۱۳۹۳
مشخصات نویسندگان مقاله:
فرهاد دژپسند - دکتری اقتصاد عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی
حسن گلمرادی - دکتری اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی عضو هیات علمی موسسه عالی بانکداری ایران خلاصه مقاله

این مقاله به تجزیه و تحلیل اشکال مختلف و جدید شیوه های پرداخت پول ناشی از ابداعات فناورانه به همراه اثرات اقتصادی اجتماعی و نهادی قانونی آن می پردازد. این اشکال جدید پرداخت ، اساسا کارتهای هوشمند و محصولات نرم افزاری هستند که امکان پرداخت از طریق اینترنت را فراهم می کنند. با وجودی که این محصولات نوین اصولا کارآمدی روشهای پرداخت را ارتقا میدهند، ولی لازم است به اثرات اقتصادی، اجتماعی و نهادی آن توجه شود. در این مقاله چالهشای مهم سیستمهای پرداخت الکترونیکی و شیوه های پرداخت پول در حوزه های مختلف اقتصادی اجتماعی و نهادی مورد بررسی قرار می گیرد. از جمله این چالشهای می توان به تاثیرات پول الکترونیکی بر سیاست پولی اشاره کرد. روشن شده است که با گسترش نوآورهای فناورانه امکان تضعیف ابزارهای سیاست پولی و قدرت بانکهای مرکزی فراهم می شود . در بسیاری از موارد پول الکترونیکی که ممکن است توسط موسسات نامعتبر خلق و از طریق اینترنت منتقل می شود امکان افزایش بی ثباتی اقتصادی را به دنبال دارد. سیستمهای نوین پرداخت علاوه بر اثرات اقتصادی، اجتماعی و نهادی قانونی عمیقی به دنبال دارند که نیازمند بسترسازیهای اجتماعی و قانونی مورد نیاز توسط برنامه ریزان و سیاست گذاران است.
کلمات کلیدی:
سیستمهای پرداخت، پول الکترونیکی ، ابداعات فناورانه، سیاست پولی

شناسه (COI) مقاله: JR_IUEAM-1-4_009
منتشر شده در فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری در سال ۱۳۹۲
مشخصات نویسندگان مقاله:
فرهاد دژپسند - استادیار گروه علوم اقتصادی- تجارت بین الملل، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
شکرالله بنار - دانشجوی دکتری اقتصاد- تجارت بین الملل، دانشگاه پیام نور، واحد پردیس تحصیلات تکمیلی، تهران، ایران، مسئول مکاتبات
اصغر ابوالحسنی هستیانی - استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، واحد پردیس تحصیلات تکمیلی، تهران، ایران
بیتا شایگانی - استادیار گروه علوم اقتصادی- تجارت بین الملل، دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ایران

خلاصه مقاله:
شهرداری به منظور تأمین نیازهای مالی جاری و عمرانی خود، از منابع داخلی (درآمد عملیاتی، بودجه عمومی، اندوخته ها و غیره) و منابع خارج از شهرداری، استفاده می کند. منابع داخلی شهرداری به طور معمول پاسخگوی نیازهای مالی آن نیست؛ در نتیجه شهرداری امکان اجرای پروژه های شهری که حیات شهر به آنها وابسته است را نخواهد یافت. لذا به ناچار، از طریق تعامل با نظام مالی خارج از منابع خود، اقدام به تأمین مالی پروژه ها می نماید. شهرداری ها برای تأمین نیازهای مالی خود از مؤسسات مالی فعال در بازارهای مالی مثل بانک ها یا بازار سرمایه در بازارهای مالی، اعتبار دریافت کرده و وجوه مورد نیاز خود را به دست می آورند. وجوه نقد به دست آمده، در عملیات جاری و عمرانی آن به کار گرفته می شوند؛ در نتیجه، درآمدی حاصل می شود یا خدمتی در شهر ارائه م یگردد. این پژوهش در پی درک تعامل شهرداری با نظام مالی بوده تا جایگاه تأمین مالی خارجی در این زمینه و کارایی آن مشخص گردد. به دلیل ماهیت و محدودیت هایی که در جمع آوری اطلاعات وجود دارد، شهرداری تهران و سایر شهرداری ها در کشورهای مختلف برای یک دوره پنج ساله (2011 - 2007) مورد مقایسه قرار گرفته اند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها حاکی از آن است که شهرداری تهران در مقایسه با سایر شهرداری های منتخب و هم سطح، به طور معناداری کمتر از تأمین مالی خارجی در پروژه های خود استفاده نموده و الزامات و پیش نیازهایی برای استفاده از این ابزار برای تأمین مالی پروژه های شهری در حوزه هایی مثل حمل ونقل و خدمات شهری وجود دارد. همچنین تأمین مالی خارجی پروژ ههای شهری برای شهرداری تهران دارای منافع بلندمدت می باشد.
کلمات کلیدی:
تأمین مالی خارجی، شهرداری تهران، مدلARIMA،پروژه های شهری، نظام مالی ،طبقه بندی .C51, R50, R51 :JEL

شناسه (COI) مقاله: JR_IJER-14-42_009
منتشر شده در فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران در سال ۱۳۸۹
مشخصات نویسندگان مقاله:
فرهاد دژپسند - استادیار دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
حسین گودرزی - کارشناس مدیریت امور سرمایه گذاری شرکت سرمایه گذاری های خارجی ایران

خلاصه مقاله:
از دیرباز رابطه بین اندازه دولت و رشد اقتصادی مورد توجه اقتصاددانان بوده و دیدگاه ها و نظرات متفاوتی در چهار دهه اخیر در این خصوص مطرح شدهاست. در ایران نیز با توجه به اهمیت این موضوع مطالعات مختلفی در این زمینه صورت گرفته است. در این پژوهش، با توجه به وابستگی هزینه های دولت در ایران به منابع حاصل از درآمد نفت، رابطه بین اندازه دولت و رشد اقتصادی را با استفاده از روش آرمی مورد بررسی قرار میدهیم. برای برآورد منحنی آرمی از یک تابع تولید دوبخشی و روش برآورد آستانه ای هانسن استفاده میکنیم. اثر اندازه دولت بر رشد اقتصادی با پنج معیار متفاوت شامل کل مخارج دولت بر GDP مخارج سرمایه گذاری دولت بر GDPمخارج مصرفی دولت بر GDP مخارج تامین شده دولت از طریق نفت بر GDP مخارج تامین شده دولت از طریق مالیات بر GDP مورد بررسی قرار می دهیم. وجود اثر آستانه ای در تمام موارد بجز نسبت مالیات بر GDP تاییدشده و در تمام موارد مشاهده میشود. با افزایش اندازه دولت تا نقطه آستانه، رشد اقتصادی افزایش مییابد و پس از آن، افزایش اندازه دولت، رشد اقتصادی را کاهش میدهد. نتایج برآورد مدل نشان میدهد که وقتی اندازه دولت بین 23تا30 درصد است مخارج دولت بیشترین تاثیر را بر رشد اقتصادی دارد.
کلمات کلیدی:
اندازه دولت، رشد اقتصادی، منحنی آرمی.

شناسه (COI) مقاله: ICEAD01_016
منتشر شده در اولین همایش ملی توسعه فعالیتهای اقتصادی در سال ۱۳۸۷
مشخصات نویسندگان مقاله:
فرهاد دژپسند - استادیار، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
سید ضیاءالدین قاضی زاده فرد - استادیار، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین (ع)، دانشکده فنی و مهندسی
قربان فیاض - کارشناس ارشد، مهندسی صنایع سیستم های اقتصادی اجتماعی

خلاصه مقاله:
برای ارزیابی عملکرد هر سیستمی ابتدا باید شاخص های مناسبی وجود داشته باشد و بر اساس شاخص های تعیین شده و با یکی از روش های علمی رایج ارزیابی عملکرد آنها انجام پذیرد. در این مقاله برای ارزیابی عملکرد اقتصادی مناطق ویژه اقتصادی در کشور اقدام به شناسایی شاخص های مناسب نموده و با استفاده از روش سلسله مراتبیAHP سطح هدف، معیار، گزینه ها تعیین شده و با استفاده از نرم افزار SPSS اهمیت شاخص ها سنجیده و برای تعیین اولویت شاخص ها به روش مقایسات زوجی و با استفاده از نرم افزار Choice Expert مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفته و در نهایت اولویت بندی بین شاخص ها انجام شده است.
کلمات کلیدی:
اولویت بندی، شاخص های اقتصادی، ارزیابی عملکرد، مناطق ویژه اقتصادی، AHP(تحلیل سلسله مراتبی)

شناسه (COI) مقاله: NECC03_001
منتشر شده در سومین همایش ملی تجارت الکترونیک در سال ۱۳۸۴
مشخصات نویسندگان مقاله:
فرهاد دژپسند - دکترای اقتصاد و معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی وزارت بازرگانی

خلاصه مقاله:
اقتصاد نوین پدیده جدیدی است که درجریان شکل گیری روندجهانی شدن اقتصاد و همگرایی آن با توسعه کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد شکل گرفت. در جریان شکل گیری این پدیده ، شاهد ظهور ابعاد گوناگونی از پدیده اقتصاد الکترونیکی یا حتی زندگی الکترونیکی هستیم. بهداشت الکترونیکی از کاربری فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه بهداشت و پزشکی، بانکداری الکترونیکی از کاربری ICT در ارائه خدمات بانکی، بیمه الکترونیکی از کاربری ICT در ارائه خدمات بیمه ای به عنوان اجزایی از تجارت الکترونیکی به عنوان یکی از پیامدهای عینی ICT بوده که انجام فرایندهای تجاری مربوط به مبادله کالا، خدمات واطلاعات از طریق شبکه های رایانه ای از جمله اینترنت را مسیر نموده و کمک موثری به جهانی شدن تجارت، رفع محدودیت های زمانی و مکانی، تسریع در فرایند مبادله، دسترسی سریع و آسان به اطلاعات و تخصیص بهینه منابع اقتصادی می نماید. در اینجا بنا بر آن داریم تا با اشاره ای به تاریخچه شکل گیری تجارت الکترونیکی در دنیا و سپس در ایران، یک چشم انداز کلی از جریان شکل گیری این پدیده در ایران و برنامه ها و چارچوبهای آینده ارائه کنیم.

شناسه (COI) مقاله: NECC02_003
منتشر شده در دومین همایش ملی تجارت الکترونیک در سال ۱۳۸۳
مشخصات نویسندگان مقاله:
فرهاد دژپسند - معاون برنامه ریزی و بررسی های اقتصادی

خلاصه مقاله:
در طول سال و در مواجه با کارشناسان و خبرنگاران بارها با این سوال مواجه شدیم؛ ضرورت و راه اجتناب ناپذیر را پذیرفتیم، و پذیرفتیم که دیگر درنگ جایز نیست؛ اما در رابطه با اجرای EC در ایران چه کردیم؟ عملکرد ما چیست؟ آیا با پیش کشیدن بحثهای آکادمیک و اعلام نیاز ها و ضرورتها، تنگناها و غیره راه بهجایی می بریم یانه؟ گاهی EC را در حالت "کامل خالص" به تصویر بکشیم و تاسف بخوریم؟ گاهی اوقات نیز باکمترین پشرفت، اظهار امیدواری کنیم که پیشرفت کرده ایم؟ یا اینکه نه، باید آن را کمی کنیم و به تصویر بکشیم، یعنی قابلیت ارزیابی را فراهم کنیم. امروز این نقطه، فردا چه نقطه ای؟ نقطه ای که فردا به دست آوردیم با نقطه دیروز و امروز چه فاصله ای دارد؟ ما که تا آخر نمی خواهیم در کلیات بمانیم و نمی خواهیم همیشه از دیگران طلبکار باشیم. به عبارتی، اینجا یک فرد یک نهاد و یک دستگاه مسئول نیست، بلکه همه مسئولیم.پس خوب است که هر سال بنشینیم و ببینیم درسال گذشته چه کرده ایم و از آن پس پاسخ دهیم که چرا چنین بوده ایم؟

شناسه (COI) مقاله: NECC02_004
منتشر شده در دومین همایش ملی تجارت الکترونیک در سال ۱۳۸۳
مشخصات نویسندگان مقاله:
فرهاد دژپسند - معاون برنامه ریزی و بررسی های اقتصادی

خلاصه مقاله:
امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات محور توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورهای مختلف قرار گرفته است. تجارت الکترونیکی یکی از نمودهای عینی انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه های اقتصادی است. ظهور اینترنت و تجاری شدن آن در دهه های اخیر شیوه های سنتی تجارت با متحول نموده است. تجارت الکترونیکی انقلابی در شیوه ها و رویه های تجاری گذشته ایجادکرده و سرعت و صرفه جویی را در بهترین وجه جامه عمل پوشانده است. در محیط الکترونیکی فاصله های جغرافیایی و محدودیت های زمانی و مکانی منتفی و مبادلات تجاری بر پایه اطلاعات الکترونیکی انجام میشود. تجارت الکترونیکی با رفع موانع فراروی تجارت بین الملل روند تجارت جهانی را تسریع مینماید. تجارت الکترونیکی از مزایا و پیامدهای اقتصادی مهمی از قبیل گسترش بازار، کاهش قیمت منابع تولید، ارتقای بهره وری، کاهش هزینه های مبادلاتی، ایجاد اشتغال و کاهش تورم برخوردار بوده و در رشد درون زای اقتصادی نقش محوری دارد. مزایای فراوان تجارت الکترونیک سبب شده که نه تنها کشورهای توسعه یافته بلکه کشورهای در حال توسعه نیز از آن به عنوان ابزاری برای رقابت در عرصه داخلی و بین المللی استفاده نمایند. نبود راهبرد تجارت الکترونیکی نتیجه ای جز انزوا در عرصه اقتصاد جهانی بدنبال نخواهد داشت. گسترش روز افزون حجم تجارت الکترونیکی در جهان، بکارگیری آن توسط بنگاه های اقتصادی و پذیرش تدریجی آن از سوی مصرف کنندگان بیانگر مزایای بالقوه تجارت الکترونیکی در عرصه های اقتصادی وتجاری است.بنابراین راهی جز تلاش مستمر برای استفاده از ان در فعالیت های اقتصادی متصور نیست.